Wpływ przypadkowego zamrożenia szczepionek na zmiany właściwości i struktury adiuwantów glinowych

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), szczepionki powinny być przechowywane i przewożone w temperaturze +2 °C do +8 °C, i nie wolno ich zamrażać.

Szczepionki zawierające w swym składzie adiuwanty glinowe, takie jak szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz ich kombinacje, które uległy przypadkowemu zamrożeniu tracą swe właściwości fizyczne, chemiczne i immunologiczne, a utrata ich mocy jest nieodwracalna i związana z tworzeniem się agregatów cząsteczek adiuwantu pod wpływem temperatury poniżej zera i zerwaniem wiązań adiuwant – antygen. Zastosowanie takich szczepionek skutkuje brakiem skuteczności ich działania oraz zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych w miejscu wstrzyknięcia.

Adiuwanty pomagają aktywować układ immunologiczny, indukując szybką odpowiedź immunologiczną i długotrwałą ochronę u osób szczepionych. Do najczęściej stosowanych adiuwantów należy wodorotlenek i fosforan glinu. Badania prowadzone przy użyciu różnorodnych metod wykazały, że mrożenie szczepionek zawierających ww. adiuwanty powoduje oderwanie od nich cząsteczek wody i utratę tzw. płaszcza protonowego, co prowadzi do zerwania połączenia z antygenem, uszkodzenia struktury adiuwantu,  i formowania agregatów, które mają tendencję do szybkiego opadania na dno opakowania bezpośredniego szczepionki.

Poznanie i zrozumienie mechanizmów i przyczyn powstawania uszkodzeń struktury adiuwant – antygen w szczepionkach adsorbowanych może przyczynić się do ulepszenia procesów wytwarzania szczepionek, tak aby były one bardziej stabilne i odporne na przypadkowe zamrożenie.

Autor: dr Paulina Górska, NIZP-PZH

Źródło:

Kurzątkowski W., Kartoğlu Ü., Górska P., Główka M., Woźnica K., Zasada A., Szczepańska G., Trykowski G., Gniadek M., Donten M. Physical and chemical changes in Alhydrogel™ damaged by freezing. Vaccine, 36(46), 12, 2018, 6902-6910.