W Polsce rośnie liczba zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu

W ostatnich latach obserwujemy wzrost liczby zachorowań na KZM (w 2019 roku – 265 przypadków, w 2023 r. 659 przypadków). Eksperci obserwujący tendencje wzrostowe zachorowań na KZM zarówno w Polsce, jak i w Europie, wskazują, że jednym z głównych czynników wpływających na rosnącą liczbę przypadków KZM są zmiany klimatyczne sprzyjające dłuższej aktywności kleszczy.

Wirus przedostaje się do organizmu człowieka w niedługim czasie po ukłuciu, ponieważ znajduje się w gruczołach ślinowych kleszczy. Dlatego nawet, jeżeli uda nam się szybko usunąć pajęczaka ze skóry, samo ukłucie może prowadzić do zakażenia.

KZM jest bardzo groźną neuroinfekcją, której przebieg zależy od wieku pacjenta. U małych dzieci najczęściej przebiega w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Wraz z wiekiem zwiększa się częstość zapaleń mózgu i rdzenia przebiegających z porażeniami kończyn i zaburzeniami świadomości. KZM pozostawia następstwa neurologiczne i psychiczne, nie znamy leczenia przyczynowego, a jedynie objawowe.

Zaobserwowano, że kleszcze przenoszące wirusa KZM występują na obszarze całej Polski przez większą część roku. Stąd też praktycznie każda osoba spędzająca czas na świeżym powietrzu jest w grupie ryzyka zakażenia.

Badania wskazują, że kleszcze atakują najczęściej w miejscach, gdzie spędzamy czas, czyli w otoczeniu naszego domu. Ponad 90 procent osób, przyznaje się do „złapania” kleszcza w okolicy własnego miejsca zamieszkania, m.in. w czasie spaceru z dziećmi lub psami na świeżym powietrzu, czy wykonywaniu codziennych czynności w ogrodzie. Znacznie rzadziej kleszcz wkłuwa się w skórę podczas aktywności, tj. łowienie ryb, bieganie, zbieranie grzybów, wędrówka po górach. U mniejszej części osób do ukłucia przez kleszcza dochodzi podczas podróży i wakacji.

Eksperci podkreślają również, że nastąpił wzrost ciężkich przypadków KZM. Coraz częściej pojawiają się przypadki osób z poważnymi konsekwencjami choroby, takimi jak porażenia, zapalenie opon mózgowych, czy nawet zaburzenia oddechowe, które wymagają długotrwałej rehabilitacji.

KZM częściej występuje w populacji dorosłych w wieku 45–64 lat i częściej wśród mężczyzn niż kobiet we wszystkich grupach wiekowych, co prawdopodobnie wynika z większej ekspozycji na ukłucia kleszczy w trakcie aktywności na świeżym powietrzu. Z badań wynika, że kobiety są bardziej świadome ryzyka chorób przenoszonych przez kleszcze, mają większą wiedzę na ich temat i są bardziej skłonne do stosowania środków ochrony przed kleszczami niż mężczyźni.

Przed zakażeniem wirusem KZM chroni szczepionka, która cechuje się 99% skutecznością. Szczepionka jest bezpieczna, znana od wielu lat. Podstawowe szczepienie obejmuje 3 dawki i kolejno podawane co 3-5 lat dawki przypominające.