Transparentny przekaz o ryzku wystąpienia działań niepożądanych po szczepieniu przeciwko COVID-19 będzie kluczowym warunkiem akceptacji szczepień

Latem 2020 roku biolog Luke Hutchison zgłosił się na ochotnika do badania klinicznego jednej ze szczepionek mRNA przeciw COVID-19. Po podaniu drugiej dawki szczepionki jego ramię niepokojąco spuchło. W ciągu kilku godzin u 43 letniego Luka Hutchisona, pojawił się ból kości i mięśni, gorączka 38,9°C i dreszcze. Objawy ustąpiły po 12 godzinach. Luke Hutchison powiedział, że nikt go nie przygotował do tego, że po szczepieniu mogą wystąpić tak dotkliwe działania niepożądane. W czasie kwalifikacji do szczepienia pacjenci powinni być informowani, że u pewnej liczby osób mogą wystąpić intensywne, przemijające, działania niepożądane związane z reaktogennością szczepionki mRNA.

Ostre krótkotrwałe i ustępujące działania niepożądane po podaniu szczepionki mogą być poważnym wyzwaniem dla akceptacji szczepień przeciw COVID-19.

Osoby szczepione powinny być przygotowane na możliwość wystąpienia działań niepożądanych w czasie realizacji masowego programu szczepień.

Szczepionki mRNA składają się z kwasu rybonukleinowego zamkniętego w otoczce z nanocząsteczek lipidowych, które pełnią funkcję nośnika ułatwiającego transport mRNA przez błony komórkowe do komórki osoby zaszczepionej. Badacze oceniają, że reakcja układu odpornościowego na ten nośnik powoduje krótkotrwałe działania niepożądane. Wskazują na to również wyniki badań na zwierzętach, gdzie podanie nanocząsteczki lipidowej związane jest z reaktogennością. W mięśniach po jego podaniu wytwarzane są mediatory stanu zapalnego, co objawia się bólem, zaczerwienieniem, obrzękiem, gorączką i/lub objawami grypopodobnymi.

Takie przemijające działania niepożądane nie powinny zniechęcać ludzi do szczepień przeciw COVID-19, choroby, która stanowi realne zagrożenie. Ból ramion, gorączka, poczucie zmęczenia są nieprzyjemne, ale to objawy przemijające, nie są niebezpieczne.

Większość zaszczepionych uniknie „poważnych” skutków ubocznych, definiowanych jako takie, które uniemożliwiają codzienną aktywność. Przykładowo u mniej niż 2% osób, które otrzymały szczepionki mRNA firmy Pfizer/BioNTech i firmy Moderna w badaniach klinicznych, wystąpiła gorączka od 39°C do 40°C. W badaniach klinicznych wydaje się, że to niewielki odsetek, ale w sytuacji kiedy szczepionki będą podawane powszechnie to będzie wyraźnie widoczne (przykładowo podanie 35 mln dawek szczepionki będzie związane z tym, że u 700 000 osób może wystąpić krótkotrwała wysoka gorączka po szczepieniu).

Inne przejściowe działania niepożądane prawdopodobnie dotkną jeszcze więcej osób. Niezależna komisja, która przeprowadziła tymczasową analizę dużego badania klinicznego szczepionki mRNA firmy Moderna, stwierdziła, że ​​poważne skutki uboczne obejmowały zmęczenie u 9,7% uczestników, ból mięśni u 8,9%, bóle stawów u 5,2% i bóle głowy u 4,5%. W badaniu szczepionki mRNA firmy Pfizer/BioNTech liczby były niższe: poważne skutki uboczne obejmowały zmęczenie (3,8%) i ból głowy (2%).

Tak czy inaczej oznacza to wyższy odsetek miejscowych i ogólnoustrojowych działań niepożądanych w porównaniu do tego do którego są przyzwyczajeni dorośli, którzy szczepili się przeciw grypie, krztuścowi, czy kleszczowemu zapaleniu mózgu. Stąd też kwalifikujący i wykonujący szczepienia pracownicy ochrony zdrowia będą musieli uprzedzić pacjenta o możliwości wystąpienia tego typu działań i co najważniejsze przejrzyście opisać ryzyko związane z wystąpieniem takich działań niepożądanych. Przykładowo zamiast minimalizować ryzyko wystąpienia gorączki, powinni uprzedzać, że po szczepieniu można odczuwać wysoką, ale krótkotrwałą gorączkę. Ten aspekt może mieć kluczowe znaczenie dla pacjenta, który chce usłyszeć prawdę i nie powinien być zaskoczony reakcją swojego organizmu na szczepienie.

Szczepionki mRNA wymagają podania 2 dawek w odstępie kilku tygodni. Wstępna ocena profilu bezpieczeństwa szczepionki wskazuje, że działania niepożądane mogą być intensywniejsze po drugiej dawce.