Lewe czy prawe ramię? Prosty wybór, który może wpłynąć na reakcję na szczepienie

Jeśli te wstępne wyniki badań zostaną potwierdzone na większych grupach badanych osób oraz dla różnych szczepionek, pomogą w ulepszeniu realizacji strategii szczepień.

Szczepienia polegają na przygotowaniu naszego układu odpornościowego po podaniu nieszkodliwego patogenu, tj. bakterii lub wirusa, lub jego części, tak aby komórki odpornościowe nauczyły się go rozpoznawać i mogły szybko i skutecznie zareagować, gdyby ponownie się z nim spotkały, już w dzikiej/naturalnej formie.

Im częściej układ odpornościowy jest wystawiony na kontakt z patogenem, tym silniejsza jest jego odpowiedź, dlatego niektóre schematy szczepień obejmują podawanie kilku dawek szczepionki.

Komórki pamięci

Po podaniu szczepionki wyspecjalizowane komórki odpornościowe przenoszą podane w szczepionce antygeny do węzłów chłonnych, gdzie są wykorzystywane do trenowania innych komórek odpornościowych, jak uruchomić odpowiedź odpornościową przeciw danemu patogenowi. Wcześniejsze badania wskazywały, że komórki odpornościowe zwane komórkami pamięci B, które są kluczowe dla generowania odpowiedzi przeciwciał przeciwko patogenom, pozostają w węźle chłonnym najbliższym miejsca wstrzyknięcia.

Naukowcy z University of New South Wales i Garvan Institute of Medical Research w Sydney w Australii oceniali interakcje między różnymi komórkami odpornościowymi w węzłach chłonnych po szczepieniu.  Badania opublikowane w czasopiśmie „Cell” wykazały, że po podaniu szczepionki komórki odpornościowe zwane makrofagami zostają „przygotowane” wewnątrz węzłów chłonnych. Następnie makrofagi kierują komórki pamięci B do najbardziej zewnętrznej warstwy węzłów. W sytuacji kiedy dawkę przypominającą podawano w to samo ramię, te „zaszczepione” makrofagi – już będące w stanie gotowości – skutecznie wychwytywały antygen i aktywowały komórki pamięci B do wytworzenia wysokiej jakości przeciwciał ochronnych.

Miejsce szczepienia może mieć znaczenie

„Wiadomo, że makrofagi pochłaniają patogeny i usuwają martwe komórki, ale nasze badania sugerują, że te zlokalizowane w węzłach chłonnych położonych najbliżej miejsca wstrzyknięcia szczepionki odgrywają również kluczową rolę w organizowaniu skutecznej odpowiedzi na szczepionkę przy kolejnym jej podaniu- więc lokalizacja ma znaczenie” – mówi dr Rama Dhenni, pierwsza autorka badania z Garvan Research Institute.

Pierwsze badanie prowadzono w grupie ochotników, którym szczepionkę mRNA przeciw COVID-19 podawano w to samo oraz inne ramię. „U osób, które dwie dawki szczepionki otrzymały w to samo ramię, przeciwciała neutralizujące przeciw SARS-CoV-2 wytworzyły się znacznie szybciej – w ciągu pierwszego tygodnia po drugiej dawce” – mówi współautorka Alexandra Carey-Hoppé, doktorantka z Kirby Institute. Podobne badania prowadzono również dla szczepionek przeciw wariantom Delta i Omicron SARS-CoV-2.

Poza możliwością udoskonalenia wytycznych dotyczących realizacji schematów szczepień, wskazane wyżej wstępne odkrycia pokazują obiecujący kierunek badań w celu zwiększenia efektywności działania szczepionek. „Jeśli uda nam się zrozumieć, jak wzmacniać interakcje między komórkami pamięci B i makrofagami, będziemy mogli zaprojektować szczepionki nowej generacji, które będą wymagały podawania mniejszej liczby dawek przypominających”- powiedział współautor badania prof. Tri Phan z Garvan Institute.