Lekarz jako podstawowe ogniwo w komunikacji na temat szczepień

Lekarz stanowi kluczowe ogniwo w procesie informacji na temat szczepień dzieci, przekazywanych rodzicom. Wprawdzie już od dawna nie jest jedynym źródłem informacji, niemniej niezmiennie wiadomości dotyczące szczepień, które pacjenci słyszą od lekarza, mają dla nich ogromną wartość. Ocena pacjentów w aspekcie komunikacji z lekarzami jest bardzo różna i zależy od wielu czynników, zarówno od samych umiejętności komunikacyjnych lekarza, jak również od rodzaju i ilości informacji jakie lekarz przekazuje pacjentom.

W ramach projektu badawczego Społeczny obraz szczepień realizowanego przez autora we współpracy z dr Iloną Małecką i dr Joanną Stryczyńską-Kazubską z Katedry i Zakładu Profilaktyki Zdrowotnej, Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, pod patronatem merytorycznym prof. Jacka Wysockiego, rektora Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, zapytano pacjentów poradni w powiecie poznańskim o ich postawy dotyczące szczepień dzieci i dorosłych.

Pytania w kwestionariuszu ankiety, przygotowanej na potrzeby badania,  obejmowały szereg zagadnień, odnoszących się między innymi do odpowiedzialności lekarzy za szczepienia, budowania zaufania w relacjach lekarz pacjent, procesu podejmowania decyzji u pacjentów odnośnie szczepień, aspektów komunikacji na linii lekarz-pacjent, źródeł informacji na temat szczepień z których korzystają pacjenci, wątpliwości na temat szczepień, ze szczególnym uwzględnieniem popularnych mitów na temat szczepień, empatii rodziców ze szczepionymi dziećmi czy wiedzy pacjentów na temat szczepień.

Zdecydowana większość badanych (82%) przyznaje, że rozmawiała z lekarzem rodzinnym na temat szczepień obowiązkowych swojego dziecka. Co dziewiąty badany (11%) twierdzi, że nigdy nie prowadził takiej rozmowy, a co czternasty (7%) nie przypomina sobie czy taka rozmowa miała miejsce.

To z jaką wiedzą na temat szczepień wyjdą badani z gabinetu lekarskiego, zależy w dużej mierze od tego, czy lekarz będzie potrafił skutecznie skomunikować się z pacjentami zarówno w zakresie szczepień, jak i całego procesu związanego z leczeniem i profilaktyką. Jedna trzecia respondentów (36%) twierdzi, że lekarze nie potrafią rozmawiać z pacjentami na temat szczepień. A pozostałe dwie trzecie pacjentów uważa, że lekarzom brakuje umiejętności komunikacyjnych, które pozwalałyby im na przedstawienie klarownego przekazu dotyczącego szczepień. Niemniej pacjenci, którzy kiedykolwiek rozmawiali z lekarzem na temat szczepień twierdzą w większości (70%), że informacja jaką uzyskali od lekarzy była wystarczająca. Co dziewiąty badany (11%) twierdzi, że informacja była pełna, ale lekarz nie odpowiedział na ich wszystkie pytania, co ósmy (13%) uważa, że informacja była niepełna, a lekarz poinformował o szczepieniach zdawkowo, a 6% badanych osób było całkowicie niezadowolonych z informacji na temat szczepień uzyskanych od lekarza.
Bardzo ważnym elementem w procesie informowania pacjentów na temat szczepień jest zbudowanie przestrzeni zaufania pomiędzy lekarzem a pacjentem. Ankietowani rodzice pytani komu przede wszystkim zaufaliby w kwestii szczepień przyznają w znakomitej większości (88%), że byłby to lekarz opiekujący się dzieckiem, Co dwunasta osoba (8%) przyznała, że byłby to inny lekarz, niż ten który opiekuje się dzieckiem, 3% zaufałoby rodzinie, a 1% znajomym. Zdecydowana większość respondentów (93%) ma też zaufanie do lekarzy na temat przekazywanych przez nich podczas wizyty informacji na temat szczepień. Z czego co piąta osoba (21%) deklaruje, że ma pełne zaufanie, a trzy czwarte badanych (72%) raczej ufa lekarzom. Pozostałe 7% badanych nieufnie podchodzi do informacji na temat szczepień przekazywanych przez lekarzy.

Autor:
dr Tomasz Sobierajski
Instytut Stosowanych Nauk Społecznych
Uniwersytet Warszawski

Więcej informacji na temat sposobów komunikowania się lekarza z rodzicami i przekazie informacji o szczepieniach autor przedstawi w czasie wykładu na Konferencji w ramach Europejskiego Tygodnia Szczepień: Bezpieczeństwo szczepień: „Zaszczep w sobie chęć szczepienia”, która odbędzie się 15 kwietnia 2014 r. w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – PZH.