Jak często można podawać składnik tężcowy w szczepionkach?  

Z danych dostępnych w piśmiennictwie wynika, że podanie kolejnej dawki szczepionki zawierającej składnik tężcowy w krótkim odstępie czasu może zwiększać nieznacznie ryzyko wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) w postaci odczynów miejscowych. Osoby dorosłe dobrze tolerowały dwie dawki szczepionki ze składnikiem tężcowym podawane w odstępie 5 lat. Obserwowano u nich podobną częstość NOP jak w grupie kontrolnej, którą stanowiły osoby szczepione pierwszy raz. Najczęściej zgłaszanym NOP był ból w miejscu wstrzyknięcia. Ciężkich zdarzeń niepożądanych nie stwierdzono także u osób dorosłych, którym 2 dawki szczepionki ze składnikiem tężcowym podano w krótszych odstępach czasu (do 21 dni lub <2 lata).

W przypadku osób dorosłych szczepionych przeciw tężcowi w krótkich odstępach czasu (<5–10 lat), należy brać pod uwagę teoretyczne ryzyko ciężkich reakcji miejscowych pod postacią reakcji nadwrażliwości (tzw. reakcja Arthusa) opisywanych u osób, które otrzymały wiele dawek szczepionek zawierających toksoid tężcowy. Zwykle występują w ciągu 6–12 h po szczepieniu i objawiają się rozlanym, bolesnym obrzękiem ramienia, ustępującym samoistnie w ciągu kilku dni. Jednak większość danych dotyczących reakcji nadwrażliwości po wielokrotnym szczepieniu przeciw tężcowi ma charakter historyczny, a ryzyko ciężkich zdarzeń niepożądanych prawdopodobnie obecnie jest mniejsze, ponieważ aktualnie stosowane preparaty zawierają mniejsze dawki toksoidu tężcowego.

Analiza wyników badań nadzoru nad bezpieczeństwem szczepień wskazuje, że w latach 1990–2018 w systemie VAERS zgłoszono zaledwie 36 przypadków podejrzenia reakcji Arthusa u osób w wieku >20 lat, w tym 22 dotyczące podania samej Tdap. U osób, które otrzymały dawkę Tdap w okresie <5 lat od poprzedniej, ryzyko reakcji Arthusa jest niezwykle małe i wynosi 0,1/mln podanych dawek.

Podsumowując, ryzyko wystąpienia NOP po podaniu dawki szczepionki ze składnikiem krztuścowym, podawanej w krótkim czasie od poprzedniej jest niewielkie. Decyzję o szczepieniu można podjąć po przekazaniu informacji dla pacjenta o występującym ryzyku oraz korzyściach z takiego postępowania.