Aktualny raport na temat sytuacji epidemiologicznej żółtej gorączki na świecie

Informacja opracowana przez Główny Inspektorat Sanitarny na podstawie materiałów WHO oraz ECDC ze stycznia 2018 r.

Co to jest żółta gorączka?

Żółta gorączka jest chorobą wirusową o ostrym przebiegu, występującą w 34 krajach Afryki Subsaharyjskiej oraz 13 państwach Ameryki Środkowej i Południowej (od Panamy po północne części Argentyny). Do zakażenia człowieka dochodzi na skutek ukąszenia komarów należących do wybranych gatunków, będących wektorami wirusa żółtej gorączki. Wyróżnia się 2 postacie żółtej gorączki: miejską, w której rezerwuarem wirusa jest człowiek, a wektorem komar z rodzaju Aedes oraz postać leśną (klasyczną), w której rezerwuarem wirusa żółtej gorączki są małpy, a wektorami lokalne gatunki komarów.

Żółta gorączka przebiega w dwóch fazach. Po okresie inkubacji trwającym od 3 do 6 dni pojawiają się objawy takie jak gorączka, dreszcze, silne bóle głowy, pleców i uogólnione bóle mięśniowe, nudności, uczucie zmęczenia, osłabienia. Okres ten trwa 3-4 dni i zwykle po tym czasie objawy ustępują. Po kilkudniowej przerwie objawy choroby powracają z nasileniem, czemu mogą towarzyszyć krwotoki, żółtaczka, drgawki, śpiączka, splątanie, wstrząs. Nawet do 50% przypadków przebiegających ciężko może zakończyć się zgonem.

Jaka jest obecna sytuacja?

Od stycznia 2017 r. w Brazylii odnotowuje się zwiększoną liczbę rodzimych przypadków postaci klasycznej żółtej gorączki u ludzi. Zachorowania odnotowuje się w stanach: Minas Gerais, Espirito Santo, Sao Paulo, Rio de Janeiro, Pará, Tocantis, Goiás, Distrito Federal oraz Mato Grosso.

Ryzyko transmisji żółtej gorączki utrzymuje się również w stanach: Paraná, Bahia, Rio Grande do Sul, Rondônia, Santa Catarina, Amapá, Maranhão, Mato Grosso do Sul, Roraima, Amazonas, Acre, Piaui.

Pojedyncze zachorowania na postać klasyczną żółtej gorączki wystąpiły także w krajach sąsiadujących z Brazylią tj. w Boliwii, Kolumbii, Ekwadorze, Peru oraz Surinamie.

Od września 2017 r. w Nigerii odnotowuje się zachorowania na żółtą gorączkę, w szczególności dotyczy to regionów: Abia, Anambra, Borno, Edo, Enugu, Kano, Katsina, Kogi, Kwara, Kebbi, Lagos, Nasarawa, Niger, Oyo, Plateau oraz Zamfara. Ostatnie zachorowania na tę chorobę w Nigerii miały miejsce w 2002 r. Nigeria jest krajem, w którym występuje ryzyko transmisji żółtej gorączki, a obecna sytuacja epidemiologiczna wynika z niewystarczającego poziomu zaszczepienia populacji przeciwko tej chorobie.

Zalecenia dla podróżujących

Przed podróżą

Przed podróżą należy skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej, który udzieli informacji nt. zasad przygotowania się do podróży. Wizyta u tego specjalisty powinna odbyć się nie później niż 6-8 tyg. przed planowaną podróżą, co pozwoli na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki.

Jedynym skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed zachorowaniem na żółtą gorączkę jest poddanie się szczepieniu przeciwko tej chorobie.

• • Szczepienie to jest rekomendowane osobom powyżej 9 miesiąca życia, udającym się w podróż w rejony endemiczne dla żółtej gorączki.
  • Zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi, szczepienie przeciwko żółtej gorączce jest szczepieniem wymaganym (obowiązkowym) przy wjeździe do niektórych krajów strefy tropikalnej, przede wszystkim w Afryce i Ameryce Południowej.
  • Wykonanie szczepienia jest dokumentowane w Międzynarodowej Książeczce Szczepień, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16.09.2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi (Dz. U. z 2010 r, Nr 180, poz. 1215).
  •  Rekomendacje WHO z 16.01.2018 r. w zakresie szczepień przeciwko żółtej gorączce dla osób podróżujących do Brazylii
  •  Aktualna lista państw wymagających okazania dokumentu potwierdzającego posiadanie i ważność szczepienia przeciwko żółtej gorączce

Zapobieganie zachorowaniu w trakcie pobytu

Równolegle z posiadanym aktualnym szczepieniem przeciwko żółtej gorączce, osoby wyjeżdżające w rejony endemiczne dla żółtej gorączki powinny stosować się do rekomendacji, które obowiązują również w przypadku innych chorób tropikalnych (Zika, denga, chikunguya) przenoszonych przez te same gatunki komarów:

• używaj repelentów w celu uniknięcia pogryzienia przez komary zarówno w ciągu dnia jak i w nocy, podczas przebywania na zewnątrz jak i wewnątrz pomieszczeń,
• noś odpowiedni ubiór chroniący przed pokąsaniem przez komary (ubrania jasne, najlepiej zakrywające ciało z długimi nogawkami i rękawami, zakrywające stopy, nakrycie głowy),
• używaj moskitier,
• pozostawaj w pomieszczeniach (najlepiej klimatyzowanych lub posiadających wiatraki) w okresie pór dnia, w których aktywność komarów jest największa,
• poproś natychmiast o pomoc lekarską w razie zachorowania w trakcie pobytu.

Po powrocie

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych po powrocie należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, informując o przebytej podróży.

Źródła:

Państwowa Inspekcja Sanitarna

Rapid risk assessment: Outbreak of yellow fever in Brazil, Second update. ECDC. 18.01.2018

Informacje dotyczące bezpieczeństwa w czasie podróży znajdują się na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Polak za granicą” oraz „Odyseusz”.