Skuteczność szczepionek przeciw HPV
Jak długo utrzymuje sie odporność po szczepieniu przeciw HPV?
Wyniki oceny AOTMiT skuteczności szczepionek przeciw HPV w zapobieganiu rakowi szyjki macicy
W opinii z dnia 27 grudnia 2022 roku Rada Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) uznała iż obie dostępne w Polsce szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) są skuteczne w zapobieganiu nowotworom szyjki macicy, a wobec braku wiarygodnych dowodów na wyższość kliniczną którejkolwiek w zakresie istotnych klinicznie punktów końcowych, o wyborze preparatu winna decydować cena i wynikająca z niej efektywność ekonomiczna.
Dlaczego infekcja HPV nie daje podobnie skutecznej odporności jak szczepionki?
Wyjątkowość działania szczepionek przeciw HPV polega na tym, że stężenia przeciwciał, jakie uzyskuje się po szczepieniu, są zdecydowanie wyższe, niż powstałe w wyniku naturalnego zakażenia.
HPV są słabo widoczne dla komórek układu odpornościowego, a ich białka nie są uwalniane w wystarczająco dużej ilości aby pobudzić odpowiedź odpornościową. Szczepionki przeciw HPV zawierają podobne do wirusów tzw. cząstki wirusopodobne zbudowane wyłącznie z białka wirusowego. Takie nagromadzenie białka (w porównaniu z jego niewielka ilością w czasie infekcji) powoduje, że jest ono widoczne dla komórek odpornościowych. W ten sposób może się wykształcić efektywna ochrona.
Niezwykle skuteczna szczepionka przeciw HPV
Realizowany w Szkocji program szczepień przeciw HPV potwierdza wysoką skuteczność szczepionki. Wyniki dużego badania obserwacyjnego prowadzonego w Szkocji, wskazują, że kobiety zaszczepione przeciw HPV w wieku nastoletnim, nie chorują na raka szyjki macicy.
Szczepienie przeciw HPV jest wysoce skuteczne w zmniejszaniu ryzyka raka szyjki macicy, który jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonów kobiet z powodu nowotworów na świecie.
Opublikowane w styczniu 2024 r. w czasopiśmie Journal of the National Cancer Institute wyniki badania obserwacyjnego przeprowadzonego przez Public Health Scotland (PHS) we współpracy z uniwersytetami w Strathclyde i Edynburgu pokazują, że szczepionka przeciw HPV jest wysoce skuteczna w zapobieganiu raka szyjki macicy.
Od czasu wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) u dziewczynek w wieku 12–13 lat nie wykryto żadnego przypadku raka szyjki macicy u kobiet, które były w pełni zaszczepione. Program rozpoczął się w Szkocji w 2008 roku.
Dane z realizacji programów szczepień, gdzie oceniana jest rzeczywista skuteczność szczepionek przeciw HPV pokazują, że radykalnie zmniejszają one ryzyko raka szyjki macicy u kobiet, które zostały zaszczepione w wieku nastoletnim. Z danych systemu badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy w Szkocji wynika, że w ciągu 12 lat po szczepieniu wśród kobiet, które otrzymały szczepionkę przeciw HPV w wieku 12–13 lat, nie wykryto żadnego przypadku raka szyjki macicy. Badania objęły w sumie 450 tysięcy kobiet. W tej grupie było około 300 tysięcy niezaszczepionych i około 150 tysięcy zaszczepionych.
HPV to powszechny wirus, który rozprzestrzenia się poprzez bliski kontakt skóra do skóry – zwłaszcza kontakt seksualny – i jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy, a także wywołuje raka odbytu, pochwy, sromu, prącia oraz jamy ustnej i gardła u kobiet i mężczyzn.
Nie ma leku na zakażenie HPV, szczepionki chronią przed najczęstszymi formami wirusa powodującymi raka, zwłaszcza jeśli zostaną podane przed podjęciem aktywności seksualnej.
Wyniki programów szczepień przeciw HPV z wielu innych krajów potwierdzają wysoką skuteczność tego sposobu profilaktyki.
Przykładem są doskonałe wyniki programu szczepień przeciw HPV w Holandii, gdzie wykazano 90% redukcji ryzyka rozwoju raka szyjki macicy i zaawansowanego stanu przedrakowego, czyli tzw. dysplazji.
Powszechny Program Szczepień przeciw HPV w Holandii prowadzony jest od 2010 r.
Źródło: Middeldorp M. i wsp. The effect of bivalent HPV vaccination against invasive cervical cancer and cervical intraepithelial neoplasia grade 3(CIN3+) in the Netherlands: a population-based linkage study. The Lancet, 2025; 54; 101327.
Dzięki realizowanym od lat szczepieniom Dania jest bliska wyeliminowania wiodących wysoce onkogennych typów HPV
Ogólnokrajowe duńskie badanie wskazuje, że zakażenia HPV wysoce onkogennymi typami 16 i 18 zostały praktycznie wyeliminowane od czasu wprowadzenia w 2008 roku programu szczepień przeciw HPV. Dzięki wysokiemu stanowi zaszczepienia przed zakażeniem HPV typ 16/18 chronione są nawet niezaszczepione kobiety.
Dane wskazują, że Dania, dzięki wprowadzeniu powszechnego programu szczepień przeciw HPV, skutecznie wyeliminowała zakażenia dwoma wysoce onkogennymi typami HPV powodującymi raka szyjki macicy. Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie Eurosurveillance, mogą mieć wpływ na sposób prowadzenia badań przesiewowych zaszczepionych populacji w nadchodzących latach – zwłaszcza że coraz więcej osób otrzymuje szczepionki chroniące przed wieloma wysoce onkogennymi typami HPV. Przed rozpoczęciem programu szczepień przeciw HPV częstość występowania HPV typu 16 i 18 wynosiła od 15 do 17%, a do 2021 roku spadła w grupie zaszczepionych kobiet do mniej niż 1%.
Rak szyjki macicy, którego główną przyczyną jest HPV, jest drugim po raku piersi, najczęstszym rodzajem nowotworu wśród kobiet w wieku od 15 do 44 lat w Europie. Zidentyfikowano co najmniej 14 wysoce onkogennych typów HPV. Przed wprowadzeniem w Danii programu szczepień przeciw HPV w 2008 roku, typy HPV 16 i 18 stanowiły około trzy czwarte (74%) przypadków raka szyjki macicy w tym kraju. Początkowo dziewczętom oferowano szczepionkę chroniącą przed czterema typami HPV: wysoce onkogennymi typami 16, 18 oraz typy 6 i 11 o małym ryzyku. Od 2017 roku w Danii stosowana jest szczepionka chroniąca przed zakażeniami dziewięcioma typami HPV, w tym tymi, które odpowiadają za około 90% przypadków raka szyjki macicy.
Ocenę częstości występowania zakażeń HPV prowadzono w Danii w ramach badań przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy (w Danii badania te prowadzone są w grupie wieku od 23 do 64 lat). Autorzy publikacji przeanalizowali wyniki badań pobrane od Dunek w latach 2017–2024, gdy miały one od 22 do 30 lat.
Przed rozpoczęciem programu szczepień przeciw HPV częstość występowania typów HPV16/18 wynosiła od 15 do 17%, a do 2021 roku spadła u zaszczepionych kobiet do mniej niż 1%. Ponadto częstość występowania typów HPV 16 i 18 u kobiet, które nie zostały zaszczepione przeciw HPV, wynosiła 5%.
Uzyskane wyniki pokazują, że szczepienie przeciw HPV zmniejszyło krążenie typów HPV 16/18 w populacji ogólnej, do tego stopnia, że nawet niezaszczepione kobiety są teraz mniej narażone na zakażenie (wynik tzw. odporności populacyjnej).
-
Jak działa szczepionka przeciw HPV? (pdf)(pdf) Plik otwiera się w nowej karcie - Jak działa szczepionka przeciw HPV? (jpg)?(pdf) Plik otwiera się w nowej karcie
- Najważniejsze korzyści ze szczepionek przeciw HPV(pdf) Plik otwiera się w nowej karcie
- Przykład z Holandii(pdf) Plik otwiera się w nowej karcie
- Przykład z Danii (pdf) Plik otwiera się w nowej karcie
