Skuteczność szczepionek przeciw HPV

W opinii z dnia 27 grudnia 2022 roku Rada Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) uznała iż obie dostępne w Polsce szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) są skuteczne w zapobieganiu nowotworom szyjki macicy, a wobec braku wiarygodnych dowodów na wyższość kliniczną którejkolwiek w zakresie istotnych klinicznie punktów końcowych, o wyborze preparatu winna decydować cena i wynikająca z niej efektywność ekonomiczna.

Protokół z posiedzenia Rady Przejrzystości i opinia w sprawie oceny skuteczności szczepionek przeciw HPV w zapobieganiu nowotworowi szyjki macicy z 27.12.2022.

HPV są słabo widoczne dla komórek układu odpornościowego, a ich białka nie są uwalniane w wystarczająco dużej ilości aby pobudzić odpowiedź odpornościową. Szczepionki przeciw HPV zawierają podobne do wirusów tzw. cząstki wirusopodobne zbudowane wyłącznie z białka wirusowego. Takie nagromadzenie białka (w porównaniu z jego niewielka ilością w czasie infekcji) powoduje, że jest ono widoczne dla komórek odpornościowych. W ten sposób może się wykształcić efektywna ochrona.

Szczepienie przeciw HPV jest wysoce skuteczne w zmniejszaniu ryzyka raka szyjki macicy, który jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonów kobiet z powodu nowotworów na świecie.
Opublikowane w styczniu 2024 r. w czasopiśmie Journal of the National Cancer Institute wyniki badania obserwacyjnego przeprowadzonego przez Public Health Scotland (PHS) we współpracy z uniwersytetami w Strathclyde i Edynburgu pokazują, że szczepionka przeciw HPV jest wysoce skuteczna w zapobieganiu raka szyjki macicy.

Od czasu wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) u dziewczynek w wieku 12–13 lat nie wykryto żadnego przypadku raka szyjki macicy u kobiet, które były w pełni zaszczepione. Program rozpoczął się w Szkocji w 2008 roku.

Dane z realizacji programów szczepień, gdzie oceniana jest rzeczywista skuteczność szczepionek przeciw HPV pokazują, że radykalnie zmniejszają one ryzyko raka szyjki macicy u kobiet, które zostały zaszczepione w wieku nastoletnim. Z danych systemu badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy w Szkocji wynika, że w ciągu 12 lat po szczepieniu wśród kobiet, które otrzymały szczepionkę przeciw HPV w wieku 12–13 lat, nie wykryto żadnego przypadku raka szyjki macicy. Badania objęły w sumie 450 tysięcy kobiet. W tej grupie było około 300 tysięcy niezaszczepionych i około 150 tysięcy zaszczepionych.

HPV to powszechny wirus, który rozprzestrzenia się poprzez bliski kontakt skóra do skóry – zwłaszcza kontakt seksualny – i jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy, a także wywołuje raka odbytu, pochwy, sromu, prącia oraz jamy ustnej i gardła u kobiet i mężczyzn.

Nie ma leku na zakażenie HPV, szczepionki chronią przed najczęstszymi formami wirusa powodującymi raka, zwłaszcza jeśli zostaną podane przed podjęciem aktywności seksualnej.